آتشكده كنار سياه در جلگه كنار سياه در 30 كيلومترى جنوب فيروزآباد، در مسير فيروزآباد به جم و بندر طاهرى واقع شده است. قدمت اين بنا به دوران ساسانى مربوط مىشود. اين بنا مقابل دو چهارطاقى، دو حياط، يك اتاق متعلق به موبدان و تعدادى اتاق ديگر بوده است كه هم اينك تخريب شدهاند. مصالح به كار رفته در اين بنا لاشه سنگ و گچ دست‌كوب است. يكى از چهارطاقىها كه در بلندترين نقطه واقع شده و به چهارطاقى باز معروف است، داراى ابعاد 5/8 × 5/8 متر است، ضخامت جرزهاى آن 60/1×2 متر و عرض دهانههايش 5/4 متر و ارتفاع آن 5/8 متر است. داخل چهارطاقى باز از چهار گوشواره استفاده شده و به وسيله همين گوشوارهها طرح مربع شكل چهارطاقى تبديل به طرح دايرهاى شكل شده است. گرداگرد اين گوشوارهها با قاب گچ تزيين شده است.اندود داخل از گچ بوده، هم اينك نيز دو لايه اندود گچ در بدنه وجود دارد. قطر اين اندود 8 سانتىمتر است. در سالهاى اخير چهارستون آن با ملاط سيمان مرمت شده است.چهارطاقى ديگرى كه در ضلع شمالى حياط غربى واقع شده، داراى ابعادى برابر با 90/8 × 90/9 متر است. اين چهارطاقى داراى يك در ورودى است. در قسمت بالاى بنا، طاقنماهايى به ابعاد 50×60 سانتىمتر وجود دارد كه به وسيله گچ به صورت قاب تزيين شده است. اين طاق‌نماها در ضلع غربى و شرقى 9 عدد بوده و در ضلع شمالى و جنوبى نيز 7 عدد مىباشد.
ارتفاع اين چهارطاقى با احتساب گنبد 70/7 متر است و بدون ارتفاع گنبد 20/5 متر است.ورودى اين چهارطاقى از طرف شمال است و عرض دهانه آن دو متر است. چهارگوشواره نيز در درون چهارطاقىِ بسته همانند چهارطاقى باز وجود دارد. گرداگرد اين گوشوارهها نيز با قاب گچ تزيين شده است.اين بنا داراى دو حياط است كه يكى در ضلع غربى و ديگرى در ضلع شرقى واقع شده است. اتاقهاى جانبى نيز در ضلع شرقى و شمال شرقى واقع شدهاند.اتاقى كه مخصوص موبدان بوده، داراى ابعاد 280×380 سانتىمتر است و ضخامت ديوار آن 120 سانتىمتر است. اين اتاق از مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده است. بدنه داخلى اتاق را نيز با گچ اندود كردهاند. هم اينك دو لايه گچ در اين اتاق به ضخامت سه سانتىمتر وجود دارد. سقف اين اتاق به صورت گهوارهاى است، هم چنين اين اتاق داراى يك در ورودى به سمت حياط شرقى و به طرف چهارطاقى است كه عرض آن 15/1 متر است. در گنبد اين بنا نيز سوراخهايى جهت نورگيرى و تهويه هوا تعبيه شده است. در اين بنا دالانهاى زيرزمينى به عرض 70/1 متر وجود دارد كه تقريباً ويران شدهاند. ديوار خارجى بناى آتشكده 85 متر طول و 40 متر عرض دارد.آتشكده كنار سياه توسط ماكسيم سيرو و پروفسور لويىواندنبرگ در سال 1961م كشف شد.اين آتشكده در تاريخ 13/5/1380 با شماره 4534 در فهرست آثار ملى ثبت شده است.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص111 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 105 / فارس، جهانگردى و توسعه، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، بنياد فارسشناسى، 1372، ص 73 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 182.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
