آب انبارهاى كريمخانى شامل: آب انبارهاى حافظيه، وكيل، ديوانخانه و هفتتن است كه به دستور كريمخان زند (حك. 1163 ـ 1193ﻫ..ق) براى تهيه آب آشاميدنى مردم شيراز در چند نقطه شهر ساخته شد و به آبانبارهاى كريمخانى مشهور است. طرح اين آب انبارها برگرفته از معمارى دوران صفويه است و از نظر ساختمانى بسيار محكم و بزرگ هستند. مخزن اين آب انبارها بسيار وسيع است. به وسيله پلكانى سنگى، امكان دستيابى به آب در اين آب انبار فراهم مىشده است. بادگيرهاى بلند اين آب انبارها كه براى خنك كردن آب و تهويه فضاى موجود تعبيه شدهاند، به وسيله آجر و نقشهاى لوزى بر دهانه آنها ساخته و تزيين شدهاند. كانالهاى آبرسانى آنها نيز از سنگ و ساروج ساخته شدهاند. ارتفاع هر كانال 1/60 متر و ضخامت ديواره كانالها 5/0 متر مىباشد. منشاء كانال آبرسانى در زمان زنديه قنات ركنآباد بوده است. آب انبار حافظيه زير رواق حافظ قرار گرفته كه از زمان ساخته شدن رواق، راه ورود بدان مسدود شده است. در حال حاضر نيز سه دريچه سنگى حجارى شده به بيرون دارد. آب انبار وكيل در جنوب حمام وكيل قرار دارد و آب انبار ديوانخانه در شمال شرقى ساختمان اصلی بانك ملى استان فارس، روبه‌روی ارگ کریمخانی قرار دارد كه تنها پلكان و قسمتى از سقف آن باقى مانده است. بر روى اين آب انبار در گذشته ساختمانى به نام نقارهخانه وجود داشته كه براى رسانيدن پيامهاى مهم به مردم ساخته شده بوده كه هم اينك ويران شده است. علاوه بر اين، بناى پشت آن كه شامل بادگيرى براى تهويه هواى درون آب انبار بوده، نيز به كلى ويران شده. ميان اين آب انبار و ساختمان ديوانخانه مكانى وجود داشته كه آن ساختمان نيز هم اينك ويران شده و تنها يكى از قوسهاى آن بر روى ديوار ديوانخانه به جاى مانده است. از ارديبهشت 1331 كه آب مورد نياز مردم شهر شيراز لولهكشى شد، استفاده از آب انبارها كاهش يافت و به تدريج دهانه آنها بهوسيله خاك و سنگ پوشانده شد و تاكنون نيز مرمت نشده است. آب انبارهاى كريمخانى در تاریخ 14/8/1355 با شماره 935 در فهرست آثار ملى ايران به ثبت رسيدهاند.
منابع: بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 140 / دايرة‌المعارف بناهاى تاريخى ايران در دوره اسلامى، بناهاى عامالمنفعه، كاظم ملازاده، مريم محمدى، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامى، 1379، ص 139 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 209 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 148 / معمارى ايران ـ دوره اسلامى، به كوشش محمديوسف كيانى، به همكارى جهاد دانشگاهى، تهران 1366، ج 2، ص 199.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
