مدیر دانشنامه فارس: بهاریه در قصیده محدود نمانده است


تاریخ : یکشنبه، 23 فروردین، 1394



کوروش کمالی‌سروستانی، پژوهشگر و مدیر دانشنامه فارس، معتقد است بهاریه تنها در قصیده محدود نمانده است و در قالب‌های دیگر شعر فارسی چون غزل، مثنوی، شعر نیمایی و سپید خود را در هزار سال شعر فارسی به رخ می‌کشد. در قرن چهارم و پنجم در آثار شاعران مکتب خراسانی وصف طبیعت و زیبایی‌های آن درخشش جاودانه‌ای یافته‌ است. مسمط‌های منوچهری، قصاید عنصری و اشعار فرخی نمونه‌هایی ماندگار از آن آثارند. 



کمالی سروستانی به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت:  «بهاریه» وصف بهار و یکی از پربسامدترین سروده‌های شعر فارسی از قرن چهارم تاکنون است. اگرچه نخستین «بهاریه» ماندگار در تاریخ شعر فارسی را با قصیده‌ای از رودکی با مطلع «آمد بهار خرم با رنگ و بوی و طیب/ با صد هزار نزهت و آرایش عجیب» می‌شناسند.
این پژوهشگر توضیح داد: هرچند بهاریه تنها در قصیده محدود نماند و در قالب‌های دیگر شعر فارسی چون غزل، مثنوی، شعر نیمایی و سپید خود را در هزار سال شعر فارسی به رخ می‌کشد. در قرن چهارم و پنجم در آثار شاعران سبک خراسانی وصف طبیعت و زیبایی‌های آن درخشش جاودانه‌ای یافته‌ است. مسمط‌های منوچهری، قصاید عنصری و اشعار فرخی نمونه‌هایی ماندگار از آن آثارند.

کمالی‌سروستانی اشاره‌ای به روایت‌های متفاوت شاعران از بهار داشت و گفت: فردوسی، ناصرخسرو و خیام هر یک به روایت خود بهار را وصف کرده‌اند. نظامی در عاشقانه‌هایش و سنایی و عطار در عارفانه‌هایشان بهار را با عشق و عرفان پیوند زده‌اند.

وی توضیح داد: در قرن هفتم مولوی رستاخیز طبیعت را نشانه‌ای از تصرف خداوندگار در کائنات می‌خواند و پرشور و پرگداز از وصف بهار و عشق و وصال می‌گوید. سعدی چنان به وصف بهار می‌نشیند که نوزایی و طرب‌انگیزی گل و گیاه و باغ و صحرا  در جان انسان شور می‌انگیزد؛ مانند این بیت «درخت، غنچه برآورد و بلبلان مستند/ جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند» یا در قصاید خود می‌سراید «بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار/ خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار».

کمالی‌سروستانی در ادامه به ابیات دیگری از سعدی مانند «باد بوی سمن آورد و گل و نرگس و بید/ در دکان به چه رونق بگشاید عطار» اشاره کرد.

وی همچنین از حافظ یاد کرد و توضیح داد: پس از سعدی در شیراز، حافظ با آمیزه‌ای از نگاه عاشقانه و عارفانه به بهار می‌پردازد. برای حافظ نیز طبیعت و انسان هر دو بهاری می‌شوند و نشاط بهاری را بهانه توبه‌شکنی می‌شناسد و می‌سراید «به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم/ بهار توبه‌شکن می‌رسد چه چاره کنم»

مدیر مرکز سعدی‌شناسی اظهار کرد: بهار شعر فارسی در سبک هندی و بازگشت ادبی و نیز شاعران دوران مشروطه و شاعران معاصری چون ملک‌الشعرا بهار، هوشنگ ابتهاج، فریدون مشیری، احمد شاملو، قیصر امین‌پور، منصور اوجی و بسیاری دیگر دیده می‌شود.

کمالی‌سروستانی در پایان تاکید کرد: بی‌شک یکی از زیباترین توصیف‌های بهاری در دیباچه گلستان سعدی آمده است که می‌گوید: «فراش باد صبا را گفته تا فرش زمردی بگسترد و دایه ابر بهاری را فرموده تا بنات نبات در مهد زمین بپرورد. درختان را به خلعت نوروزی قبای سبز ورق دربرگرفته و اطفال شاخ را به قدوم موسم ربیع، کلاه شکوفه بر سر نهاده».







منبع این مقاله : دانشنامه فارس
http://www.fars-encyclopedia.com

آدرس این مطلب :

Fars Encyclopedia ©