آتشكده كاريان يا آذرفرنبغ با ارتفاع تقريبى 20 متر در مسير كاريان، از دهستان هرم و كاريان، بخش جويم، شهرستان لار و در 42 كيلومترى جنوب غربى جويم در نيمه راه بندر سيراف و دارابگرد قرار دارد. نقشه اصلى اين آتشكده به شكل ذوزنقه بوده كه اضلاع جلويى آن در حدود 5 متر عرض و 7 متر ارتفاع دارند. در جلو اين ضلع سكويى به ارتفاع 5/1 متر از سطح زمين واقع شده است. برفراز اين سكو در ارتفاع 3 مترى بر روى ديواره حفرهاى مثلثى شكل وجود دارد. مصالح به كار رفته در ديواره اين آتشكده آجر و گل مىباشد. بر روى صفه آتشكده آثارى از راهرو و اتاق ديده مىشود كه به درون فرو ريخته است.
اين آتشكده، بزرگترين و مهمترين آتشكده در زمان ساسانيان بوده و يكى از مهمترين آتشهاى سه گانه زردشتى كه مختص موبدان بوده، در آن جا مىسوخته است. ساسان جد اردشير بابكان توليت اين آتشكده را بر عهده داشته و ساسانيان همواره علاقه خاصى به اين آتشكده داشتهاند.بر كتيبهاى به زبان پهلوى نگاشتهاند كه سى هزار دينار هزينه ساختمان آن شده است.
کوروش کمالی سروستانی
منابع: آتشكده، نشريه انجمن ادب دبيرستان حكمت، 1343، ص 97 / آناهيتا در اسطورههاى ايرانى، سوزان كويرى، انتشارات جمالالحق، 1375، ص 103 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 92 / ايران در زمان ساسانيان، آرتور كريستين سن، ترجمه غلامرضا رشيد ياسمى، اميركبير، تهران، 1367، ص 189 / دايرة المعارف فارسى، غلامحسين مصاحب، انتشارات فرانكلين، 1345، ج 1، ص 80، ج 2، ص 2143، 2134، ج 3، ص 3264 / جغرافياى تاريخى فارس، پاول شواتس، ترجمه كيكاوس جهاندارى، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، تهران، 1372، ص 126 / خنج گذرگاه باستانى لارستان، محمدباقر وثوقى، نشر خرّم، قم، 1374، ص 16 / شيراز، شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 461 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 48 / فارسنامه ابن بلخى، ابن بلخى، توضيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، بنياد فارسشناسى، 1374، ص 147 / لغتنامه دهخدا، علىاكبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، 1372، ج 1، ص 36، ج 10، ص 15088، ج 11، ص 15858.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
