از آثار تاريخى دوران اسلامى است كه در شهرستان استهبان، روستاى ايج و در منطقه بندره واقع شده است. اين بنا از سه بخش تشكيل شده است: جوى يا سواره، تنوره و ساختمان آسياب.طول جوى اين آسياب حدود 150 متر بوده كه 50 متر اول آن تخريب شده است، اما از 50 متر به بعد كه ارتفاع تقريبى آن 3 متر مىباشد، آسياب تقريباً سالم مانده است. ضخامت ديواره چوبى در هر طرف 30 سانتىمتر بوده و به فاصله 50 سانتىمتر از هم قرار دارند و عمق آن حدود 40 سانتىمتر است. برش عرضى، ديواره ذوزنقهاى را تشكيل مىدهد كه اندازه قاعده پايين آن 260 سانتىمتر مىباشد و در بالا به 110 سانتىمتر مىرسد. اين ديواره كه هماينك حصار باغهاى مجاور است، در چند قسمت دچار آسيبديدگى شده است.
تنوره آسياب به ارتفاع 9 متر، در بالا داراى 180 سانتىمتر قطر مىباشد و در پايين مربعى را تشكيل مىدهد كه طول هر ضلع آن 330 سانتىمتر است.اين تنوره در پايين به ساختمان آسياب متصل مىشود. اين ساختمان كه داراى نقشهاى چليپا شكل است، داراى 4 فضا به عمقهاى 180، 220، 250 و 250 سانتىمتر است كه توسط طاق جناقى شكل مسقف شده و از 4 طرف فضاى گنبددار را احاطه مىكند. گنبد مركزى به كلى تخريب شده و فقط برآمدگىهاى مختصرى از دور آن باقى مانده است.اين بنا در حال حاضر متروك مىباشد و تنها به عنوان حصار باغها مورد استفاده قرار مىگيرد. همچنين به خاطر كاربرى آن فاقد تزيينات خاص مىباشد. نصب در آهنى در قسمتى از ديوار آسياب جهت تردد به باغ بدان آسيب رسانده است.اين بنا در تاريخ12/11/ 1381 با شماره 7220 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده است.
منابع: اسناد سازمان ميراث فرهنگى استان فارس / تحقيقات ميدانى.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
