•  صفحه اصلي  •  دانشنامه  •  گالري  •  كتابخانه  •  وبلاگ  •
منو اصلی
home1.gif صفحه اصلی

contents.gif معرفي
· معرفي موسسه
· آشنايي با مدير موسسه
· وبلاگ مدير
user.gif کاربران
· لیست اعضا
· صفحه شخصی
· ارسال پيغام
· ارسال وبلاگ
docs.gif اخبار
· آرشیو اخبار
· موضوعات خبري
Untitled-2.gif كتابخانه
· معرفي كتاب
· دريافت فايل
encyclopedia.gif دانشنامه فارس
· ديباچه
· عناوين
gallery.gif گالري فارس
· عكس
· خوشنويسي
· نقاشي
favoritos.gif سعدي شناسي
· دفتر اول
· دفتر دوم
· دفتر سوم
· دفتر چهارم
· دفتر پنجم
· دفتر ششم
· دفتر هفتم
· دفتر هشتم
· دفتر نهم
· دفتر دهم
· دفتر يازدهم
· دفتر دوازدهم
· دفتر سيزدهم
· دفتر چهاردهم
· دفتر پانزدهم
· دفتر شانزدهم
· دفتر هفدهم
· دفتر هجدهم
· دفتر نوزدهم
· دفتر بیستم
· دفتر بیست و یکم
· دفتر بیست و دوم
info.gif اطلاعات
· جستجو در سایت
· آمار سایت
· نظرسنجی ها
· بهترینهای سایت
· پرسش و پاسخ
· معرفی به دوستان
· تماس با ما
web_links.gif سايت‌هاي مرتبط
· دانشگاه حافظ
· سعدي‌شناسي
· كوروش كمالي
وضعیت کاربران
در حال حاضر 0 مهمان و 0 کاربر در سایت حضور دارند .

خوش آمدید ، لطفا جهت عضویت در سایت فرم مخصوص عضویت را تکمیل نمائید .

ورود مدير
مديريت سايت
خروج مدير
باغ


باغ سازى پديده هنرى است كه از زمان‏هاى گذشته همواره جز فرهنگ انسان‏ها به شمار مى‏رفته است. علاقه ايرانيان را به احداث باغ‏هاى بزرگ در داخل و يا خارج از شهرها و نيز احداث باغچه در خانه‏ها، پيش از هر چيز بايد معلول محيط گرم و خشك بخش عمده‏اى از سرزمين ايران دانست. در كشاورزى ايران باغ به معناى خاص آن، به محوطه‏اى محصور داراى انواع درختان و درخچه‏ها اطلاق مى‏شود و از زمين‏هاى زيركشت متمايز است. باغ سازى ايرانى بر اصل شبكه‌بندى منظم و تقسيم فضا به بخش‏هايى با شكل هندسى به كمك خيابان‏ها و جوى‏ها صورت گرفته است. باغ‏ها به طور كلى در برگيرنده سه گونه عمده باغ‏هاى ميوه، باغ‏هاى سبزىكارى و باغ‏هاى تزيينى مى‏باشند. باغ‏هاى تزيينى ايران عمدتاً داراى سردر ورودى مجلل يا ساده، خيابان‏بندى، شبكه جداول، پهنه‏هاى كوچك و بزرگ آب، باغچه‏هاى درخت گل و بناهاى مختلف هستند. در اين باغ‏ها در دوسوى شبكه‏هاى خيابان‏بندى، باغچه‏هاى پردرخت و درخت‏هاى بلند ايجاد شده است. باغ‏هاى زيست‏گاه‏هاى كهن يكجانشين در فلات ايران معروف‏ترين شكل باغ‏ها هستند. باغ‏ها را جهت آبيارى در فواصل كوتاه معمولاً در كنار هم و در نزديكى سرآسياب شبكه آبيارى در اطراف روستا يا پايين آن احداث مى‏كرده‏اند. باغ‏هاى كوچك و بزرگ را معمولاً با ديوارهاى گلى بلند محصور مى‏كنند كه ارتفاع اين ديوارها با توجه به عواملى چون شرايط اقليمى و جنبه‏هاى ايمنى در هر محل بين 2 تا 3 متر متفاوت مى‏باشد. طرح و نقشه باغ‏هاى ايرانى عمدتاً در برگيرنده سه طرح باغ‏هاى مسطح و كم‏شيب، باغ‏هاى شيب‏دار و صفه‏بندى شده و سكودار و باغ‏هاى احداثى در زمين‏هاى عارضه‏دار طبيعى با درياچه‏ها هستند. شكل هندسى باغ‏هاى زينتى عموماً مستطيل است. ديوارهاى باغ‏ها معمولاً از بيرون با كتيبه و گاه با طاق‏نما مزيّن شده‏اند. از درون نيز با داربست مو و گياهان رونده و گلدار و گاه طاق‏نماهاى تزيينى پوشانيده شده‏اند. ورودى باغ‏ها با توجه به نوع استفاده از آن متفاوت بوده، به طور عمده ورودى باغ‏هاى بزرگ بيشتر بر روى محور مركزى و در جهت طولى آن قرار دارد. از ديگر ويژگى‏هاى باغ‏هاى ايرانى استفاده از صفه و سكو، آب‏نما، استخر، حوضچه، فواره‏ و آبشارهايى در باغ مى‏باشد. گياهان باغ نيز در برگيرنده درختان بى‏بر، درختان بى‏بر تزيينى، درختان ميوه، گل‏ها و چمن مى‏باشند. شهر شيراز نيز از ديرباز داراى باغ‏ها و بوستان‏هاى بسيارى بوده كه هر يك بيانگر شيوه معمارى و باغ سازى دوران خود بوده‏اند. شيراز داراى بيش از دو هزار باغ قديمى بوده كه هم اينك تنها برخى از آنان پاى بر جا مى‏باشند. برخى از باغ‏هاى معروف دوران مختلف در شهر شيراز عبارتنداز:
باغ عضدالدوله كه مربوط به دوران ديالمه بوده است. باغ اتابك كه در محله سرباغ واقع بوده، باغ صبوح آباد شمالى كه در حوالى باغ تخت قراچه در شمال شيراز قرار داشته، باغ صبوح آباد شرقى كه در جنوب شرقى شيراز بيرون از دروازه قصابخانه قرار داشته و باغ مجد رومى كه در نزديكى چشمه برم‏دلك در مشرق قصر ابونصر قرار داشته و مربوط به دوران اتابكان فارس بوده‏اند.
باغ سنقرى كه در مغرب شيراز در خيابان پوزه سنقرى با مساحتى برابر با 5/6 هكتار قرار داشته و مربوط به دوران اتابك سنقرى بوده است.
باغ قتلغ كه در محله بالاكفت كه از آن پس به محله قتلغ معروف گرديده، قرار داشته، باغ اقبال‏آباد كه در بيرون از دروازه شيراز و بر سر راه كرمان قرار داشته، باغ طغى كه در بيرون از دروازه بيضا (چهارراه مشير) با مساحتى برابر 2342 متر مربع قرار داشته، باغ جهان‏نما ---> باغ جهان‏نما، باغ دلگشا ---> باغ دلگشا و باغ ارم ---> باغ ارم كه مربوط به دوران آل اينجو و آل مظفر بوده‏اند.
باغ تخت ---> باغ تخت مربوط به دوران گوركانيان بوده است.
باغ پادشاه كچل كه در دامنه كوه باباكوهى و در ميان باغ‌تخت و باغ نو قرار داشته، باغشاه كه در مغرب شيراز واقع بوده، باغ فردوس كه در شمال غربى شيراز قرار داشته، باغ‌وحش پيربناب كه در جنوب شيراز در نزديكى بقعه پيربناب قرار داشته، باغ نو كه در ضلع شرقى خيابان قاآنى قرار داشته، باغ گلشن ---> باغ عفيف‏آباد و باغ خلدبرين كه در مغرب و شمال غربى شيراز قرار داشته، مربوط به دوران صفويه بوده‏اند.



 باغ ابوالفتح خانى ---> باغ ابوالفتح خانى، باغ تكيه هفت‏تنان كه در بن كوه چهل مقام و در زير بناى تخت ضرابى قرار داشته، باغ نظر --->  باغ نظر در خیابان کریم‌خان زند و باغ گل‏خانه كه در محله قصردشت در نزديكى باغ نوابى قرار داشته، مربوط به دوران زنديه بوده‏اند.




باغ باليوز كه در نزديكى باغ رحمت‏آباد و باغ خليلى در خيابان رحمت‏آباد قرار داشته، باغ بهجت‏آباد كه در ميانه دروازه كازرون و دروازه باغشاه قرار داشته، باغ پودنك كه در مشرق شيراز در محله پودنك قرار داشته، باغ حبيب‏آباد كه در سمت شمال غربى شيراز قرار داشته و يك ضلع آن به طرف باغ ارم و باغ ابوالفتح خانى و يك ضلع آن به طرف بلوار آسياب سه‏تايى و ضلع ديگر آن به طرف خيابان ساحلى مشرف بوده، باغ خندق كه در محله سنگ سياه و در ضلع شرقى خيابان قاآنى قرار داشته، باغ رشك بهشت كه در شمال غربى شيراز در پشت باغ ميرزا آقاخان و در نزديكى باغ ابوالفتح خانى قرار داشته و ضلع جنوبى آن مجاور خيابان ساحلى بوده، باغ زعفرانى كه در نزديكى باغ شيخ و باغ صمدآقا در خيابان زند قرار داشته، باغ زكى‏خان كه در محله موردستان در پشت ارگ كريم‏خانى، حدفاصل خيابان ناصرخسرو و خيابان فردوسى قرار داشته، باغ قلعه شاهزاده بيگم كه در جنوب شرقى شيراز و در قلعه شاهزاده بيگم قرار داشته، باغ كشميرى كه در ضلع جنوبى خيابان لطفعلى خان زند و پايين‏تر از چهارراه خيرات قرار داشته، باغ كلانترى كه در جنوب شيراز در مغرب باغ سالارى در محله زير درخت افرا قرار داشته، باغ كيفى كه در مغرب شهر شيراز و در مشرق باغ خليلى قرار داشته، باغ ميرزا محمدرضا كه در ضلع غربى خيابان باغ تخت حد فاصل بيمارستان ارتش و پل رودخانه خشك قرار داشته، باغ مينوى سالار كه در محله مسجد بردى بالاتر از باغ نوابى قرار داشته، باغ نشاط كه در محله موردستان در پشت ارگ كريم‏خانى قرار داشته، باغ نومشيرى كه در مشرق خيابان قاآنى قرار داشته، باغ آقا باباخانى كه در جنوب شيراز و در سمت شمالى جاده كمربندى قرار داشته، باغ دركى كه در تقاطع جاده عادل آباد و جاده كمربندى قرار داشته، باغ رحمت‏آباد كه در خيابان قصردشت در نزديكى باغ خليلى قرار داشته، باغ سالارى كه در جنوب شرقى شيراز و در ضلع شمالى بلوار سيبويه قرار داشته، اين باغ در تاريخ 25/12/1379 با شماره 3399 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيد. باغ شيخ كه در مغرب شيراز و در ضلع غربى باغ صاحب‏اختيار در خيابان زند قرار داشته، باغ صاحب اختيار كه در سمت شمالى خيابان زند و روبه‏روى خيابان خيام واقع شده، باغ صفا كه در نزديكى پل رودخانه خشك خُرّم‏درّه، پل باغ صفاى كنونى قرار داشته، باغ صمدآقا كه در ضلع شمالی خيابان زند قرار داشته، باغ عطاءالدوله كه در شمال غربى شيراز در مشرق باغ صفا قرار داشته، باغ فتح‏آباد كه در محله موردستان در پشت ارگ كريم‏خان قرار داشته، باغ نصريه كه ضلع غربى اين باغ در خيابان فاطمى و ضلع شمالى آن تا خيابان زند امتداد داشته، باغ ايلخانى --->  باغ ايلخانى، باغ جنت كه در جنوب غربى شيراز در شهرك كشن در كنار بلوار اميركبير قرار داشته، باغ سلطان‏آباد كه در جنوب شرقى شيراز در جنوب فرودگاه جديد و در منطقه سلطان آباد قرار داشته، باغ قوام نارنجستان قوام، باغ منشى باشى كه در ضلع جنوبى خيابان فردوسى و در ضلع شمالى باغ صمدآقا قرار داشته، باغ نارى كه در دامنه كوه‏هاى شمال غربى شيراز و در خیابان باغ‌ناری، با مساحتى برابر با 8 هكتار قرار دارد و باغ نوابى در شمال غربى شيراز در خيابان قصردشت با مساحتى برابر با 5 هكتار قرار داشته، مربوط به دوران قاجاريه مى‏باشند.


باغ كفشگر كه در مغرب شهر شيراز در كنار رودخانه خشك قرار داشته، باغ خليلى كه در مغرب شيراز در ضلع شمالى خيابان خليلى منشعب شده از خيابان قصردشت قرار داشته، باغ ملى --->  باغ ملى و باغ مينو كه در ضلع غربى خيابان خيام و در نزديكى باغ نصريه قرار داشته، مربوط به دوران پهلوى مى‏باشند.


 


منابع: آثار عجم، فرصت‏الدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 522ـ 507 / اقليم پارس، سيدمحمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 76 / باغ‏هاى تاريخى شيراز، عليرضا آريان‏پور، فرهنگسرا، تهران، 1365 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، على‏نقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 265، 267 / تاريخ بافت قديمى شيراز، كرامت‏اللّه افسر، انتشارات انجمن آثار ملى، تهران، 1353، ص 70، 80، 85، 89، 92، 108، 122، 161، 174، 176، 207، 226، 250، 279، 285 / دانشنامه جهان اسلام، زير نظر سيد مصطفى ميرسليم، بنياد دايرةالمعارف اسلامى، تهران، 1375، ج 1، ص 570 / دايرة المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، پژوهشگاه دايرة المعارف بزرگ اسلامى، تهران، 1369، ج 11، ص 206 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 98، 99، 102، 103، 106، 108، 390 / شيراز شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 600 / شيراز نامه، زركوب شيرازى، بهمن كريمى، تهران، 1310، مطبعه روشنايى، ص 93 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 1، 104، 289، 384، ج 2، ص 923، 1227، 1231 / Encyclopedia Iranica. Edited by Ehsan Yarshater. Routledge & kegan Paul. London. Boston and Henley. 1985. Vol. 3. P. 392.


کوروش کمالي سروستاني







[ بازگشت ]

دانشنامه آثار تاريخي

کپی رایت © توسط دانشنامه فارس - (3048 مشاهده)

وب سایت دانشنامه فارس
راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد.
طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری