پس از پايان حكومت افشاريان و تا زمان تشكيل حكومت زنديه، بر اثر كشمكش‏هاى داخلى، اين باغ صدمات زيادى ديد. تا اين كه در سال 1185ﻫ..ق كريم‏خان زند دستور مرمت و تجديد بناى آن باغ را داد. پس از آن درون باغ عمارتى هشت ضلعى با نماى آجرى همانند عمارت كلاه فرنگى باغ نظر (---> موزه پارس) ساخته شد و در چهار گوشه آن چهار شاه‏نشين با اتاق‏هاى دو طبقه بنا گرديد. شاه‏نشين اصلى داراى سقفى مرتفع با مقرنس‏كارى ساده گچى است. در وسط عمارت هشت گوشه باغ نيز حوضى هشت گوشه از سنگ مرمر يكپارچه ساختند كه در وسط آن فواره‏اى سنگى وجود دارد. در شرق و غرب ساختمان نيز دو حوض با فواره‏هاى سنگى در مقابل شاه‏نشين آن قرار دارد. دو خيابان طويل با جهت شمالى ـ جنوبى و شرقى ـ غربى در باغ ساخته شده كه اطراف آن را درختان كاج و سرو كاشته‏اند. دو ورودى پلكان‏دار در بخش‏هاى شمال شرقى و جنوب شرقى راه ارتباطى اصلى باغ به ساختمان را ميسر مى‏سازد. در سمت راست ورودى شمال شرقى راه پله‏اى پيچيده با خيز زياد وجود دارد كه به طبقه دوم و پشت بام متصل مى‏شود. در دوره قاجاريه نيز اين باغ يكى از باغ‏هاى آباد و پرشكوه محسوب مى‏شد و محلى براى پذيرايى ميهمانان حكومتى بود. اين باغ داراي چهار در بزرگ است كه سه تاي آن بر روي محورهاي اصلي قرار دارند. اين سه در مستقيماً دسترسي به كوشك مياني باغ را كه در مركز باغ قرار دارد، فراهم كرده، فرد را به درون باغ هدايت مي‏كند. باغ مربع گونه است و عمارت هشت وجهي دوران زنديه در مركز آن قرار دارد. دو محور عمود بر اين بنا، باغ را به «چهار باغ» تقسيم كرده است. باغ جهان‏نما در سال 1381 پس از تصويب شوراى توسعه فرهنگى استان فارس توسط سازمان مسكن و شهرسازى تملک شد و جهت احيا و نيز ايجاد باغ موزۀ ادبيات ايران و اتصال به مجموعه حافظيه در اختيار شهردارى شیراز قرار گرفت. فاز اول احيا و مرمت اين باغ در 20 مهرماه 1383 همزمان با يادروز حافظ به بهره‏برداري رسيد و احياي مجموعه كامل ساختمان‏هاي جنوني و نيز ساختمان كلاه فرنگي و محوطه‏هاي آن ادامه دارد. اين باغ در تاریخ 2/8/1351 با شماره 928 در فهرست آثار ملى ايران به ثبت رسيد.

منابع: آثار عجم، فرصت‏الدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 517 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 74 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، على‏نقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 79 / پژوهشى در شناخت باغ‏هاى ايران و باغ‏هاى تاريخى شيراز، عليرضا آريان‏پور، فرهنگسرا، تهران، 1365، ص 225 / تاريخ بافت قديمى شيراز، كرامت‏اللّه افسر، انتشارات انجمن آثار ملى، تهران، 1353، ص 237 / تذكره دلگشا، حاج على‏اكبر نواب شيرازى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، انتشارات نويد شيراز، 1371، ص 230 / دايرةالمعارف فارسى، غلامحسين مصاحب، انتشارات فرانكلين، 1345، ج 1، ص779 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1231 / لغتنامه دهخدا، على‏اكبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، 1372، ج 3، ص 3613 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 146 / معمارى ايران (دوره اسلامى)، به كوشش محمديوسف كيانى، جهاد دانشگاهى، تهران 1366، ج 2، ص 239.

کوروش کمالي سروستاني