اين بنا كه محل زندگى و تدريس شيخ يوسف بن يعقوب سروستانى بوده، در نزديكى ميدان اصلى سروستان و در محله شيخ يوسف واقع شده است. اين بقعه شامل دو چهارطاقى و چندين ستون سنگى و رومىهايى از سنگ تراش است. معمارى اين بنا مانند معمارى بناهاى ساسانى است و شيوه سنگتراشىآن همانند خدايخانه مسجد جامع عتيق شيراز است.
در وسط چهارطاق اصلى، سنگ قبرى مربوط به شيخ يوسف قرار دارد كه بر روى آن نگاشته شده است: «توفى الشيخ يوسف بن يعقوب السروستانى سنةاثنين و ثمانين بعد ستمائه» و در پايان نيز تاريخ 680 هجرى قمرى ذكر شده است. سنگ قبر ديگرى متصل به بقعه شيخ است كه بر روى آن نام محمد بن حسن على البيضاوى مورخ 11 رمضان 710 هجرى نگاشته شده است. سر در اين عمارت با نگارش چند آيه از قرآن به خط ثلث بر روى كاشىكارىهاى معرق، مزيّن شده است. اين بنا داراى دو گنبد است كه گنبد اصلى آن داراى دوازده ستون است كه از سنگهاى طبيعى خوش تراش بنا شده است و دوازده ستون آن نيز از سنگهاى يكپارچه ساخته شده است. قطر اين گنبد 6 متر است و يك بار مرمت شده اما بخشهاى پايينى و دوازده ستون آن هم چنان دست نخورده باقى مانده است. گنبد ديگر اين بنا كه گنبدى كوچك است، از سنگهاى لاشه و آجر ساخته شده است. در ضلع شمالى گنبد دوازده ستون، ديوارى قديمى وجود داشته كه هم اينك ديوارهايى در دو طرف آن احداث شده است. در اين بنا، دو در ورودى به محل قبور وجود دارد. سردر ضلع شرقى از سنگ تراشيده است و داراى طاقى مقرنس‌كارى است. سر در جنوبى نيز كه بر محور اصلى ساختمان بنا شده و متعلق به سال 714ﻫ..ق است، از سنگ تراشيده ساخته شده است. در ضلع شمالى بنا نيز بقايايى از پلكان مارپيچ وجود دارد. در کنار این بنا مسجد شیخ یوسف ساخته شده است.
اين آرامگاه در فاصله سالهاى 1336 تا 1339 مورد مرمت قرار گرفته و در تاريخ 21/8/1317 با شماره 318 در فهرست آثار ملى ايران به ثبت رسيده است.
منابع: اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 88 / دايرة المعارف بناهاى تاريخى ايران در دوره اسلامى، بناهاى آرامگاهى، ويرايش محمدمهدى عقابى، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامى، 1376، 499/ دايرةالمعارف فارسى، غلامحسين مصاحب، انتشارات فرانكلين، 1345، ج 2، ص 1524 / شيراز شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 563 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 43 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1365 / فرهنگ مردم سروستان، صادق همايونى، شركت به نشر، انتشارات آستان قدس رضوى، 1371، ص 140 / معمارى اسلامى ايران در دوره ايلخانان، دونالد ن. ويلبر، ترجمه عبداللّه فريار، شركت انتشارات علمى و فرهنگى، ص 128.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
