سدى است كه در 15 كيلومترى جنوب شرقى جلگه مرودشت و در فاصله 35 كيلومترى شمال شيراز بر روى رودخانه كر و در كنار قريه بندامير و به دستور امير عضدالدوله در سال 365ﻫ..ق ساخته شده است. بناى سد از سنگ و ساروج ساخته شده است و از دو بخش بند و پل تشكيل شده كه اين بند با 20 متر پهنا، 9 متر ارتفاع و حدود 103 متر درازا، از قطعات سنگهاى تراشيده تشكيل شده است. 5/12 متر از تاج بند در جانب پاياب با شيب 45 درجه ساخته شده است. تاجبند داراى 5/7 متر پهنا مىباشد و بر روى آن، پايههاى پلى با 13 دهانه به طول 120 متر واقع شده است. اين پايهها كه در جهت مخالف جريان آب و براى شكستن فشار آب به صورت مثلثى و با 6 متر ارتفاع ساخته شدهاند، از ضخامت متفاوتى برخوردار هستند. مصالح به كار رفته در ساخت پايهها، قطعات سنگهاى تراشيده و سنگ لاشه مىباشد. بر روى اين پايهها، طاقهايى با قوس جناغى زده شده و پس از آن سطح پل بر پا شده است.
ارتفاع سطح پل از تاج پل در حدود 5 متر مىباشد. ارتفاع دهانههاى پل نيز متفاوت مىباشد. اين تفاوت موجب شده است تا سطح پل از وسط به سمت دو طرف داراى شيب ملايمى باشد و همين امر خود موجب شده تا براى ثابت نگهداشتن رأس طاقها، با ضخامتهاى متغير 35 تا 88 سانتىمتر ساخته شوند. در دو سوى پل نيز جايگاهى از سنگ و گچ جهت حفاظت عابران ساخته شده است.
اين سد داراى كانالى انحرافى جهت تنظيم سطح آب درياچه مىباشد. اين كانال انحرافى كه به گاوشير معروف است، در ضلع غربى بندامير با مقطع مستطيل شكل، به عرض 10 متر و عمق تقريبى 7 متر قرار دارد. به هنگام باز بودن اين كانال، تمامى آب رودخانه كر مىتواند در آن جريان يابد. مسير اين كانال، عمود بر رودخانه در حدود 40 متر امتداد يافته و با چرخش 90 درجه به سمت چپ 800 متر امتداد می‌يابد و با گذشتن از زير پل گاوشير كه تقريباً در امتداد پل بندامير و هم طراز با آن است، در پايين دست بند به رودخانه مىپيوندد.پل اين كانال يك دهانه به عرض 7 متر و قوس جناغى شكل مىباشد. اخيراً دو دريچه به ابعاد 3×60/1 متر جهت تنظيم عبور آب در كانال گاو شير تعبيه شده است. هم چنين در سال 1317 بر روى اين كانال و در امتداد بند امير پلى دو دهانه جهت عبور سيلاب به هنگام طغيان آب احداث شده است. معمارى این بند همانند معمارى دوره ساسانى است. اين سد و پل جهت كنترل جريان تند آب رودخانه كر و نيز بالا آوردن سطح آب جهت استفاده روستاهايى است كه در مسير رودخانه قرار گرفتهاند. هم‌چنين اين بند جهت آب پخشان نيز مورد استفاده قرار مىگيرد. اين بنا در سال 1368 توسط سازمان ميراث فرهنگى مورد مرمت قرار گرفته و با شماره 902 در تاريخ 9/9/1349 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده است.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 253 / آثار تاريخى جلگه مرودشت از پيش از تاريخ تا ادوار اسلامى، على سامى، بنگاه علمى تخت جمشيد، 1331، ص 190 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 48 / پلهاى قديمى ايران، محمدعلى مخلصى، سازمان ميراث فرهنگى، 1379، ص 312 / جغرافياى تاريخى فارس، پاول شواتس، ترجمه كيكاوس جهاندارى، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، تهران، 1372، ص 34 / دايرة المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، پژوهشگاه دايرة المعارف بزرگ اسلامى، تهران، 1383، ج 12، ص 581 / دايرة المعارف تشيع، زير نظر احمد صدر حاج سيدجوادى، كامران فانى، بهاءالدين خرمشاهى، مؤسسه دایرﺓالمعارف تشیع با همکاری سازمان نشر یادآوران، تهران، 1366، ج 3، ص 427 / دايرة المعارف فارسى، غلامحسين مصاحب، انتشارات فرانكلين، 1345، ج 1، ص 450 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 27 / شيراز نامه، زركوب شيرازى، بهمن كريمى، تهران، 1310، مطبعه روشنايى، ص 32 / فارسنامه ابن بلخى، ابن بلخى، توضيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، بنياد فارسشناسى، 1374، ص 305، 437 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1453 / فرهنگ فارسى دكتر معين، محمد معين، اميركبير، تهران، 1356، ج 5، ص 282 / لغتنامه دهخدا، علىاكبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، 1372، ج 3، ص 4355 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 219 / معمارى ايران (دوره اسلامى)، به كوشش محمديوسف كيانى، جهاد دانشگاهى، تهران 1366، ص 173 /Encyclopedia Iranica. Edited by Ehsan Yarshater. Routledge & kegan Paul. London. Boston and Henley. 1985. Vol. 3. P. 680
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
