تكيه هفت‌تنان يا موزه سنگ از بناهاى دوره كريمخان زند (1192 ـ 1178) است كه در شمال شيراز و در دامنه كوه چهل مقام، در محلهاى كه امروز آن را هفت‌تن مىنامند، واقع شده است. وجه تسميه آن به هفت‌تنان، به دليل وجود قبر هفت عارف گمنام است كه در آنجا مدفون شدهاند.
اين تكيه با مساحتى برابر با 3388 متر مربع و زيربنايى برابر با 988 متر مربع از مكانهايى است كه شيرازيان اعتقاد خاصى بدان دارند و در گذشته نيز براى استجابت دعاهايشان به آن جا روى مىآوردند. عمارت هفت‌تنان كه به عمارت ديوانخانه در مجموعه زندیه بسيار شبيه است، به دو قسمت شمالى و جنوبى تقسيم مىشود. قسمت شمالى عمارتى دو طبقه است. در طبقه اول آن تالارى مرتفع با دو ستون سنگى يكپارچه ساخته شده است. بر روى اين ستونها با رنگ و روغن نقشهايى ترسيم شده است كه بر اثر گذشت زمان و تأثير عوامل بر روى آنها به تدريج محو شدهاند. در دو طرف تالار، دو راهرو قرار گرفته كه در هر طرف آن يك اتاق ساخته شده است. كف ايوان با كاشىهاى قرمز رنگى پوشيده شده و ازارههاى آن نيز با سنگهاى مرمر ليمويىرنگى تزيين شده است. در سه گوشه ايوان در اطراف تالار و بر روى طاقچههاى ايوان پنج مجلس نقاشى از كارهاى آقا صادق، نقاش دوران زنديه وجود دارد. اين مجالس عبارتنداز: درويشى با كلاه و تبرزين و ريشى سفيد، حضرت موسى در حال شبانى و تعدادى گوسفند، شيخ صنعان و دختر ترسا، قربانى كردن اسماعيل توسط حضرت ابراهيم(ع) و درويشى كه عدهاى او را شاه عباس اول صفوى مىدانند.
بر فراز اين نقاشىها، نقاشىهايى از شاهنامه فردوسى كشيده شده است. اين نقاشىها در سال 1336 ـ 1337ﻫ..ق به وسيله محمد باقر جهانميرى نقاش مرمت شد. در طبقه دوم اين عمارت نيز دو گوشواره ساخته شده است. درجلو اين عمارت صفهاى است كه حوض سنگى بزرگى در آن احداث شده و در جلو همين صفّه هفت سنگ قبر يك اندازه ديده مىشود كه روى آنها نام و نشانى ذكر نشده است. شش عدد از اين قبور در يك رديفند و يكى ديگر در زير آنها قرار گرفته است.
در جنوب عمارت باغچهاى پر درخت وجود دارد كه ديوارى با طاق‌نماهاى آجرى در آن ساخته شده است كه اينك از آن به عنوان موزه سنگهاى تاريخى استفاده مىشود.سنگهاى موجود در اين گنجينه متعلق به قرون سوم تا يازدهمﻫ..ق است كه با انواع خطوط كوفى، ثلث، تعليق، توقيع، نستعليق و نسخ تزيين شدهاند. اين موزه هم اينك زير نظر سازمان ميراث فرهنگى و گردشگری اداره مىشود. عمارت هفت تنان در دى ماه 1310 با شماره 74 در فهرست انجمن آثار ملى ايران به ثبت رسيده است.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 476 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 54 و 385 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 51، 54 / پژوهشى در شناخت باغهاى ايران و باغهاى تاريخى شيراز، عليرضا آريانپور، فرهنگسرا، تهران، 1365، ص 217،220 / تاريخ بافت قديمى شيراز، كرامتاللّه افسر، انتشارات انجمن آثار ملى، تهران، 1353، ص 168 / تذكره هزار مزار، ترجمه شدالازار توسط عيسى بن جنيد شيرازى، تصحيح نورانى وصال، انتشارات كتابخانه احمدى شيراز، 1364، ص 433 / جغرافياى كامل ايران، عبدالرضا فرجى، دبيران گروههاى آموزشى جغرافياى استانها، شركت چاپ و نشر ايران، تهران، 1366، ج 2، ص 859 / دايرة المعارف بناهاى تاريخى ايران در دوره اسلامى، بناهاى آرامگاهى، ويرايش محمدمهدى عقابى، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامى، 1376، ص 63 / دايرة المعارف فارسى، غلامحسين مصاحب، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، 1374، ج 3، ص 3271 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 171، 509 / شيراز شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 594 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 29 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1198 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 122 / معمارى ايران (دوره اسلامى)، به كوشش محمديوسف كيانى، جهاد دانشگاهى، تهران 1366، ج 2، ص 86، 239.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
