بر فراز كوه چهل مقام شيراز و بالاتر از تخت ضرابى، چند اتاق، دو آب انبار از سنگ و ساروج و چاهى وجود دارد كه به چاه مرتاض على معروف است. اين مكان عبادتگاه درويشى به نام «مرتاض على» بوده كه پس از وى بدين نام شهرت يافته است.
اين چاه داراى پلكانى است كه با شيبى تند، به صفه و يا غارى تاريك متصل مىشود. بر پيشانى غار، كتيبهاى كاشىكارى شده از دوره صفويه وجود دارد كه بر فراز آن حديثى نگاشته شده است، هم‌چنين ابياتى به فارسى نيز بر روى كتيبهها نوشته شده است. در ميان اين اشعار چند كتيبه كوچك وجود دارد كه بر روى يكى از آنها تاريخ 1012ﻫ.. نگاشته شده و بر ديگرى عبارت «عبداللّه حافظ بن حسين» نوشته شده است.بر فراز در ورودى غار نيز سنگ مرمرى وجود دارد كه بر روى آن حديثى از پيامبر اكرم(ص) نگاشته شده است. در پايان اسامى دوازده امام ذكر شده و تاريخ 1328ﻫ.. قيد گرديده است. البته هم اينك كتيبهها به سهولت قابل خواندن نیستند. در يك ضلع از اين صفه يا غار، محرابى قرار دارد و در ضلع ديگر آن، منبعى كوچك قرار گرفته است كه در زمستان آب باران از شكاف سنگهاى كوه، قطره قطره به درون آن سرازير مىشود.در اين غار، ويژگىهاى دخمه زردتشتيان نيز ديده مىشود. هم اينك نيز مقبره برخى از دراويش، همچون مرتاض على در اين غار وجود دارد. براساس برخی از متون تاریخی فارس، این اثر از دوران عضدالدوله دیلمی به جای مانده است.اين بنا در تاریخ 10/9/1354 با شماره 942 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده است و در سال 1358 نيز به وسيله دفتر فنى سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازى قرار گرفت.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 480 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 55 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 42 / تاريخ بافت قديمى شيراز، كرامتاللّه افسر، انتشارات انجمن آثار ملى، تهران، 1353، ص 21 / راهنماى آثار تاريخى شيراز، بهمن كريمى، انتشارات اقبال، 1343، ص 41 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 172 / شيراز شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 534 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 36 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 149.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
