از آثار دوره قاجاريه در شيراز است كه توسط ابوالحسن خان مشيرالملك درسال 1292ﻫ..ق در محله سنگ سياه، در خيابان قاآنى و در ضلع شمالى منزل مسكونى مشيرالملك احداث شده است. اين حسينيه داراى نقشهاى مستطيل شكل است و از ضلع جنوبى به باغ مشيرالملك ارتباط داشته و از راه منزل مشيرالملك به مسجد مشيرالملك ارتباط داشته است. اين حسينيه مدتى به «دبيرستان سلطانى» تبديل شده بود و اكنون مسكونى است. در سردر ورودى حسينيه كاشى كارى جديدى صورت گرفته و نام «دبيرستان سلطانى» با قيد تاريخ 1308 بر آن نگاشته شده است. بر روى دو جرز سردر ورودى دو اسپره كاشى‌كارى شده قديمى با تصاوير گل و بته وجود دارد. در زير دو اسپره، دو لچكى قرار گرفته است. بر سردر اين حسينيه نيمه عرق‌چين و ترنجهايى وجود دارد كه از آجر ساخته شدهاند و با كاشى فيروزهاى مزيّن گرديدهاند. ازاره سنگى حجارى شدهاى نيز در دو طرف سردر نصب شده است. بر فراز سردر، كتيبهاى است كه با خط ثلث بر سنگ، سوره توحيد نگاشته شده است و در پايان نيز تاريخ 1293ﻫ..ق ذكر گرديده است. درِ ورودى به يك هشتى گشوده مىشود كه سقف كوتاه آن داراى عرق چين آجرى و كاربندى است و در مركز آن نيز كتيبهاى مدورِ كاشى كارى شدهاى وجود دارد كه بر روى آن با خط ثلث بر زمينهاى سياهرنگ عبارات «يا جبّار، يا منّان» نگاشته شده است. كف‌پوش اين دالان، آجر است. در كف اين دالان در كنار در ورودى، دريچهاى سنگى براى تنظيم قدرت و ميزان آب قرار دارد.
در ضلع غربى دالان، درى وجود دارد كه به اتاق فوقانى دالان و پشت بام متصل مىشود و در ضلع شرقى نيز درى وجود دارد كه به راهروى حسينيه متصل مىگردد. راهرو داراى سقفى با تير چوبى است.در سمت چپ راهرو ورودى، ايوانى با دو ستون چوبى قرار گرفته است. دو گوشواره نيز در ضلع شمالى و جنوبى اين ايوان قرار دارد. در اين گوشواره نقاشىهايى با گچ و رنگ روغن به همراه آياتى با خط ثلث نقش بسته است.برفراز ديوارهاى اتاق و در زير سقف، كتيبههايى وجود دارد كه بر روى آنها، اشعار مذهبى و احاديث نگاشته شده است. هم اينك به وسيله بلوك سيمانى راه ورود به اتاق بزرگ و گوشوارهها مسدود گرديده است.در مجاورت اين بنا نيز ساختمانى دو طبقه با سه اتاق در طبقه اول و دو اتاق در طبقه دوم قرار دارد.
در ضلع جنوب غربى حسينيه نيز درى بزرگ و منبت‌كارى شده وجود داشته كه هم اينك از بين رفته است. در پشت اين در، دالانى قرار گرفته بوده كه در خروجى آن در كوچه دربند مشير گشوده شده و بر فراز آن كتيبهاى سنگى از مرمر سفيد آهكى قرار داشته كه با خط ثلث عباراتى بر روى آن نگاشته شده و در پايان نيز تاريخ 1290ﻫ..ق را قيد نموده است. بر فراز اين سردر، لچكى آجركارىقرار داشته است.در فاصله در منبت‌كارى ضلع غربى و در خروجى در بند مشير، اتاقى براى تعزيه خوانان وجود داشته كه هم اينك از ميان رفته است و در جلوى آن حوض سنگى قرار داشته كه اكنون به شكل باغچه درآمده است.در ضلع جنوبى حسينيه عمارت چهار گوشى معروف به فين وجود دارد كه لچكىهايى از كاشى‌كارى و سنگهاى حجارى شده در آن قرار گرفته است. هم اينك تنها بخشى از لچكى و جرز آن باقى مانده است.در ضلع شمالى حسينيه، ايوان يا شاه نشينى است كه دو ستون يك پارچه سنگى حجارى شده با نقش گل و بوته در آن قرار گرفته كه بر سر ستونهاى آن، صورت و نيم تنه چهار انسان كلاه به سر حجارى شده وجود دارد در حالى كه دستها را بر كمر زدهاند.در دو سوی ايوان، نيمستونهايى از مشبك آجر و كاشى بر پايهاى سنگى جاى گرفتهاند.
نماى خارجى ايوان ازارههاى سنگى سرخ فام با تصاوير گل و بته است.بر پيشانى اين ايوان، سه هلال با كاشى هفت رنگ قرار داشته كه تصاوير سفر قيامت و حوادث كربلا بر آن نقاشى شده بود كه هم اينك از بين رفته است. در ميانه هلال فوقانى كه تصاوير كربلا نقش بسته و دو نيم هلال شرقى و غربى، اشعارى با خط سفيد بر كاشى مشكى نگاشته شده است. در ميانه اين اشعار، كتيبهاى ديگر قرار گرفته كه اشعار عربى خواجه نصير طوسى مشتمل بر نام چهارده معصوم بر روى كاشى آبى نگاشته شده كه هم اينك از بين رفته است.در داخل ايوان نيز گچبرى، نقاشى رنگ و روغن و آيينهكارى ديده مىشود. غزلى از حافظ نيز با خط ملا على ارسنجانى بر پوست نگاشته شده و در قابى شيشهاى قرار گرفته و در گرداگرد در امتداد يكديگر، جاى داده شده بودند كه هم اينك وجود ندارد.در سقف چوبى ايوان ترنجى بزرگ با مشبك كارى وجود دارد. در ديوارهاى ضلع غربى و شرقى نيز، طاقچههايى گچبرى قرار دارند. بر جرزهاى كنار ايوان نيز آياتى از قرآن بر شيشه نگاشته شده است. ديوارهاى شيشهاى نيز در جلو ايوان قرار داده شده است. هم اينك بر اثر آتشسوزى به جز طاقچهها، ديگر بخشها از بين رفتهاند.
در جلو ايوان نيز حوض بزرگى وجود داشته كه هم اينك از بين رفته و تبديل به باغچه شده است. پلكانى نيز در جلو ازاره سنگى ايوان نصب شده است.در پشت اين ايوان نيز اتاق يا شاهنشينى قرار دارد كه به وسيله 5 پنجره ارسى به ايوان مرتبط است.در اين حسينيه سكويى به ارتفاع يك متر براى تعزيه‌خوانى وجود داشته كه هم اينك از بين رفته است. پشت بام حسينيه نيز شيروانى شده است. از ايوان اين حسينيه به جز دو ستون سنگى باقى نمانده است. اين بنا كه به صورت دو طبقه است، بيشتر فضاى آن يا مسدود شده و يا به صورت مخروبه درآمده است.اين حسينيه در ابتدا وسعت بيشترى داشته اما به تدريج از وسعت آن كاسته شده . در سال 1306 كرامتاله مشيرى نوه ابوالحسن خان به نام و ياد مادرش سلطان الحاجيه آن را تبديل به دبيرستان سلطانى نموده است.اين بنا در سال 67 ـ 1366 بر اثر آتش سوزى آسيب ديد و در سال 1368 به وسيله سازمان ميراث فرهنگى تعميراتى جزيى در آن صورت گرفت.اين بنا در تاریخ 28/1/1351 با شماره 910 در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 499 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 73 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 213 / تاريخ بافت قديمى شيراز، كرامتاللّه افسر، انتشارات انجمن آثار ملى، تهران، 1353، ص 208، 279 / حسينيه مشير، صادق همايونى، چاپ 1371 / دايرة المعارف بناهاى تاريخى ايران، مدارس و بناهاى مذهبى، كاظم ملازاده، مريم محمدى، سوره مهر پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامى، 1381، ص 131 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 212 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 16.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
