قبر خواجه عمادالدين محمود يا تكيه مشرقى، در ضلع غربى دروازه قرآن شيراز، در كنار مقبره خواجوى كرمانى و در دامنه كوه صبوى قرار دارد.بالاتر از مقبره خواجو، سه غار وجود دارد كه در دهانه يكى از غارها، طاقى منبرى از نوع كجاوهاى از سنگ و آجر زده شده است كه مقبره خواجه عمادالدين محمود وزير شاه شجاع (متوفى 838ﻫ..ق) مىباشد. ارتفاع این طاق 12 متر است.قبر خواجه عمادالدين داراى سنگى مايل به رنگ سرخ است و كتيبهاى از سده نهم هجرى بر آن قرار دارد كه عباراتى بر روى آن نقر شده است. در پيرامون سنگ قبر نام دوازده امام نقش بسته است.
در كنار غار نقش برجستهاى به سبك ساسانيان از نبرد رستم با شير ديده مىشود كه به دستور حسينعلى ميرزا فرمانفرماى فارس در سال 1218ﻫ..ق حجارى شده است.در كنار آن نيز نقش برجسته ناتمامى از فتحعلى شاه قاجار و دو پسرش كه گويا يكى از آنها حسينعلى ميرزا حاكم فارس و ديگرى حسنعلى ميرزا برادر او و حاكم كرمان است، به يادگار از حكومت چند سالهاش در شيراز، حجارى شده است و در دو طرف آن دو پيلك (نيم ستون كه در ديوار كار شده باشد) به سبك ستونهاى زنديه ساخته شده است.ضلع پايين اين ناحيه، مصلى خوانده مىشود كه در سال 1295ﻫ..ق توسط حاج متعمدالدوله فرهاد ميرزا ساخته شده است و در آن نيز محرابى بنا شده كه هم اينك تخريب شده است. در وسط محراب سنگى مثلث شكل قرار داشته كه در بالاى آن كلمه «الله» به خط كوفى چندين مرتبه نگاشته شده و اطراف آن را تصاوير گل و بته فرا گرفته و بر ناحيه پايينى آن كه به شكل مربع ـ مستطيل است، سوره توحيد با خط كوفى نگاشته شده است. در كنار محراب قطعه سنگى است كه با خط ثلث بر روى آن آيات قرآنى نگاشته شده است.در پايان طاق، غارى كوچك قرار دارد كه داراى درگاهى سنگى است و پيش از اين عبادتگاه دراويش بوده است. هماينك نيز شيرى سنگى در اين غار وجود دارد كه در دهانش فوارهاى قرار دارد و آب از آن فوران مىكند. يك حوض هشت ضلعى از جنس كاشى نيز در آن وجود دارد.در بالاتر از اين طاق، غارى بزرگ وجود دارد كه در جلو آن حوضى سنگى قرار دارد كه بيش از اين به وسيله آب ركنآباد، پر مىشد. اين غار هم اينك به قهوهخانه سنتى تبديل شده است.در جنوبىترين بخش تكيه مشرقى نيز، هم اينك تفرجگاهى ايجاد شده است.سازمان ميراث فرهنگى، تكيه مشرقى با شماره 916 در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 481 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 51 / بزرگان شيراز، رحمتاللّه مهراز، انتشارات انجمن آثار ملى، شيراز، 1348، ص 455 / بزرگان نامى پارس، محمدتقى مير، انتشارات دانشگاه شيراز، 1368، ج 1، ص 493 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 98 / تذكره هزار مزار، ترجمه شدالازار توسط عيسى بن جنيد شيرازى، تصحيح نورانى وصال، انتشارات كتابخانه احمدى شيراز، 1364، ص 469 / راهنماى آثار تاريخى شيراز، بهمن كريمى، انتشارات اقبال، 1343، ص 12 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 191 / شيراز شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 531 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 23 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1440 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 141.
کوروش کمالي سروستاني
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
