از آثار تاريخى دوران ساسانى و اوايل اسلامى است كه در 75 كيلومترى شهر فراشبند در بخش دژگاه واقع شده است.اين بنا كه در ارتفاع بسيار بالايى نسبت به سطح دشت واقع شده، از سه طرف به پرتگاه منتهى مىشود و تنها از يك طرف راه ورود به منطقه را ممكن مىسازد. جنس سنگ كوه كنگلومرا بوده است.اتاقكهاى اين قلعه در دو رديف به صورت دو طبقه و در بعضى نقاط به صورت پراكنده در اطراف بركهها با ابعادى نامنظم به صورت اشكال هندسى مستطيلى، دايرهاى، مربعى و ذوزنقهاى شكل در دل كوه تراشيده شدهاند. در درون اتاقكها از اندود گچ و ساروج كه به رنگ خاكسترى است، جهت تزيين استفاده شده است.بعضى از اتاقكها تو در تو بوده و به همديگر راه داشتهاند و در بعضى ديگر طرحهاى متفاوتى وجود دارد. درون اتاقها طاقچههايى به عمق 20 تا 60 سانتىمتر تعبيه شده كه بيشتر محلى براى گذاشتن ظروف و يا وسايل كوچك ديگر بوده است. در اكثر اين اتاقها هواكشهايى وجود دارد كه جهت تهويه هوا و يا نورگير اتاقها تعبيه شده است. اين هواكشها در وسط سقف تعبيه مىشده و داراى ابعادى به قطرهاى مختلف 35×35 سانتىمتر و يا 30×30 سانتىمتر و يا 20×20 سانتىمتر بوده.
در سطح صاف قلعه سه بركه نسبتاً بزرگ وجود دارد كه جهت ذخيره آب در تابستان و جمعآورى آب در زمستان به كار مىرفته است. اين بركهها به ترتيب از پايين به بالا داراى ابعاد مختلفى هستند.بركه اول داراى 4 متر عمق، 18 متر طول و 8 متر عرض است.بركه دوم داراى 50/3 متر عمق، 15 متر طول و 20/4 متر عرض است. در كنار اين بركه يك چاه به عمق 90 متر و به قطر 2 متر حفر گرديده و از مصالح سنگ و ساروج بنا شده است.بركه سوم كه به جهت آسيبهايى كه ديده نسبت به بركههاى شماره اول و دوم نامنظمتر است، داراى ابعادى به عمق 30/2 متر و 50/17 متر طول و 20/5 متر عرض است.در كنار اين بركه حلقه چاهى وجود دارد كه داراى قطرى به اندازه 170×170 سانتىمتر مىباشد. بركهها همگى از مصالح سنگ و ساروج ساخته شدهاند.در دامنه قلعه دو نوع معمارى را مىتوان مشاهده كرد.در پايين قلعه در كنار اتاقهايى كه در دل كوه تراشيده شدهاند، آثارى از ساختمان مسجدى از جنس سنگ و ساروج وجود دارد كه داراى ابعادى به طول 10 متر و عرض 6 متر است. در ديواره ضلع جنوبى اين بنا محرابى تعبيه شده كه داراى ارتفاعى حدود 130 سانتىمتر، عمق 60 سانتىمتر و عرض 70 سانتىمتر است. در درون مسجد در ميان سنگهاى فرو ريخته متعدد تكه سنگى يافته شده كه كلمه «اللّه» بر روى آن حجارى شده است.در اين منطقه آسيابى نيز وجود دارد. نزديكترين بنا به محلى كه آب قنات از تنگه وارد مىشود، آسياب بوده كه متعلق به دوران اسلامى مىباشد و از آن جز چهار ديوار به اندازه 6/6×6/6 متر به صورت مربع شكل باقى نمانده است. در اين منطقه آب قنات بر روى آسياب سوار مىشده است. در كنار آسياب چاهى به قطر 120×120 سانتىمتر وجود داشته كه در حال حاضر فروكش كرده و مسدود شده است.در حال حاضر از اين بنا هيچگونه استفادهاى نمىشود.اين بنا در تاريخ 13/5/1380 با شماره 4512 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده است.
منابع: اسناد سازمان ميراث فرهنگى استان فارس / تحقيقات ميدانى.
کوروش کمالي سروستاني
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
