قلعه گراش يا همايون دژ از آثار تاریخی شهر گراش در لارستان است كه در حال حاضر ويرانههاى آن باقى است، بر روى تل بزرگى به ارتفاع 1070 مترى از سطح دريا، به نام كلات قرار دارد و شهر گرداگرد آن توسعه يافته است.اين قلعه نظامى، يكى از قلاع مهم منطقه بوده كه در دورههاى مختلف تاريخى مورد استفاده قرار گرفته چنان كه در زمان حكمرانى فتحعلى خان گراشى، بيگلربيگى لارستان و بنادر (متوفى 1312ﻫ..ق) و در اواخر قرن سيزدهم هجرى نيز مورد استفاده قرار گرفته است و در سال 1309 در درگيرى خان گراش با قشون دولتى، تخريب شد.مصالح به كار رفته در اين قلعه شامل سنگ، ملاط گچ، ملاط ساروج و كاشى است. قسمت پايين اين قلعه كه فضاى وسيعى را شامل مىشود، با حصارى كوتاه، جهت سنگرگيرى و دفع مهاجمان، محصور بوده است. در اين قسمت مخروبههاى تعدادى آب انبار وجود دارد.اين قلعه شامل چند خانه، مسجد، حمام، زندان و چند آب انبار ساروجى است. در سمت شمالى قلعه، خانهاى بزرگ كه به حاكم وقت تعلق داشته و به نارنج قلعه موسوم بوده با دو برج ديدهبانى وجود دارد. اتاقهاى آيينه كارى نيز در ضلع شرقى بنا وجود داشته و در سمت جنوبى قلعه، بالاى در ورودى، برجى به نام «برج بارگاه» وجود داشته است. اين قلعه در تاريخ 2/8/1382 با شماره 10502 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده است.
منابع: اسناد سازمان ميراث فرهنگى استان فارس / تحقيقات ميدانى.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
