مسجد نصيرالملك از مساجد تاریخی شيراز است كه در محله گودعربان و خيابان لطفعلىخانزند واقع شده است. اين مسجد كه از بناهاى دوران قاجاريه است و اندكى تأثير پذيرفته از معمارى عثمانى است، در فاصله سالهاى 1293 تا 1305ﻫ..ق توسط حسنعلى نصيرالملك ساخته شد.اين مسجد داراى زيربنايى برابر با 2212 متر مربع و مساحتى برابر با 2980 متر مربع است.
درِ ورودى آن رو به شمال مسجد قرار گرفته و در طاقنمايى بزرگ واقع شده است.ازاره طاقنما و اطراف آن، از سنگ گندمك است و در سقف طاق نيز مقرنس كارى به وسيله كاشىهاى هفت رنگ انجام شده است. درِ ورودى آن دو لنگه بزرگ چوبى است و بر سردر آن نيز كتيبهاى به خط نستعليق بر روى سنگ مرمر نگاشته شده است.در اين سنگ نوشته شعرى از شوريده شيرازى در وصف سازنده مسجد و ماده تاريخ آن به شرح زير آمده است:
وه كز اين مسجد سپهر تراز
رشك باغ بهشت شد شيراز
مسجد اسّس علىالتقوى
آمد به ابناى او انباز
ساخت اين مسجد از حقيقت و زهد
نى زِ روى ريا و نى ز مجاز
مسجدى همچو مسجدالاقصى است
درِ رحمت از او به خلق فراز
معبد عاكفان كعبه سرّ
محضر محرمان پرده راز
مير دوران حسنعلى خان كاو
با على و حسن بود دم ساز
بقعهاش را چو خانه ايمان
كرد آباد از شيب و فراز
بُد به عهد خدايان ملوك
شاه دشمن گداز دوست نواز
خواست شوريده سال تاريخش
يكى از بام عرش داد آواز
در رواقش ستاره بر سجود
رونق افزاى مسند اعزاز
وان رواق امامزاده كه نيز
بود ويران ساليان دراز
شكرلله ز قادر متعال
كه به انجام آمد از آغاز
وه كه از مسجد نصيرالملك
باب ايمان به روى ما شد باز
حبذا از رواق اين مسجد
كز شرافت چو چرخ آورد ناز
پور حاجى قوام آن كه مدام
چرخ دارد به پاش روى نياز
پارسايان پارس زاين مسجد
فخر دارند بر عراق و حجاز
ناصرالدين شه آن كه از عدلش
باز چو صعوه است، صعوه چو باز
در صحن بزرگ اين مسجد دو شبستان ديده مىشود. شبستان غربى آن كه پوششى آجرى دارد، از نظر هنرى بيشتر مورد توجه است و داراى هفت در چوبى بزرگ مزيّن به شيشههاى رنگى و دوازده ستون سنگى يكپارچه با شيارهاى مارپيچ در دو رديف 6 تايى به نيت 12 امام است.
اين ستونها همانند ستونهاى مسجد وكيل و مسجد مشير از سنگ گندمك يكپارچه است سقف شبستان نيز با نقشهايى چون گل و بوته، خطوط اسليمى و چند آيه از آيات قرآن كريم به خط ثلث عالى مزيّن شده است. اين شبستان، شبستان تابستانى است.
عرقچينهاى بين تويزهها داراى خيز كمى هستند. كف اين شبستان از كاشىهاى فيروزهاى مفروش است و داراى درى با شيشههاى رنگى است كه به صحن گشوده مىشود. شبستان شرقى كه شبستان زمستانه است، نيز داراى سقفى كاشىكارى شده و هفت ستون است كه ستونهاى آن ساده (بدون شيار) است و در وسط قرار گرفتهاند. سقف آن با كاشى كارى معقلى تزيين شده است.در جلو اين شبستان ايوانى به عرض 6 متر قرار دارد كه به وسيله 8 طاقنما از حياط جدا مىشود و داراى 7 جرز آجرى است. بر روى اين جرزها و در پيشانى طاقنماها آيات قرآنى و نقشهاى گل و بوته كاشىكارى شده است.
داخل اين شبستان درى است كه به چاه آبى باز مىشود كه بدان گاو چاه (گاورو) مىگويند. هم چنين در اين قسمت يك حوضچه و يك دالان نيز قرار دارد. اين شبستان هم اينك به «موزه وقف» تبديل شده است. در دالان شمالى كتيبهاى به خط نستعليق نصب شده كه اين ابيات بر روى آن نوشته شده است:
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری